Słonecznik (Helianthus annus) pochodzi z rodziny astrowatych. Najczęściej uprawiane są słoneczniki oleiste, ale coraz więcej mamy do czynienia z uprawą słonecznika na kwiat cięty na szerszą skalę. Jest to spowodowane możliwością podniesienia wartości ekonomicznej gospodarstwa w przypadku starania się np. o premię w Restrukturyzacji Małych Gospodarstw. Uprawa słonecznika na kwiat cięty nie tylko jest dość łatwa, ale dodatkowo daje możliwość sprzedaży kwiatów i tym samym uzyskanie dochodu.
Wygląd
Słonecznik ma pokrój wzniesiony. W zależności od odmiany ich wysokość może być różna. Ich liście i łodygi są omszone. Kwiaty zbudowane są z koszyczków różnej średnicy w zależności od odmiany. U słoneczników występują dwa rodzaje kwiatów: rurkowe i języczkowe. Kwiaty rurkowe znajdują się wewnątrz, z nich też powstają nasiona. Natomiast języczkowe są kwiatami zewnętrznymi, zachęcającymi owady do przylotu, dodatkowo nadającymi roślinom atrakcyjności. Kwiaty występować mogą w kolorach żółtych, pomarańczowych, bordowych czy czerwonych.
Wymagania
Słonecznik do prawidłowego wzrostu potrzebuje gleby przepuszczalnej, próchnicznej, żyznej oraz umiarkowanie wilgotnej. Prawidłowy odczyn gleby powinien mieścić się między 6,6-7,2. Gdy mamy do czynienia z glebą zakwaszoną, należy zastosować wapno. Najlepszym momentem na to jest czas przed siewem poplonu, lub przed orką wykonywaną na zimę. Roślina ta ma także dość duże wymagania pod względem dostępu do światła, dlatego więc stanowisko powinno być słoneczne. Słonecznik jest wytrzymały pod względem niedoboru wody. Najwięcej jednak jej potrzebuje w okresie kiedy to zawiązuje pąki i kwitnie. Słonecznik jest w stanie także przetrzymać krótkotrwałe niewielkie przymrozki.
Jak wygląda uprawa?
Uprawa słonecznika na kwiat cięty jest bardzo zbliżona do uprawy słonecznika na nasiona. Dobrym rozwiązaniem w uprawie słonecznika jest siew po przedplonach takich jak rośliny motylkowe. Najczęściej zdarza się, że siew tej rośliny następuje po uprawie zbóż. Przed siewem należy dobrze uprawić ziemię. Na jesieni należy przygotować glebę przed zimą wykonując głęboką orkę (głębokość 20-30 cm), stosując w tym czasie także nawozy fosforowe (np. superfosfat potrójny) i potasowe (np. sól potasowa).
Nawożenie
Ogólnie słonecznik ma małe wymagania względem azotu, którego wystarczy zastosować w postaci np. saletry amonowej w ilości 60-80 kg N/ha. Nawóz ten najlepiej zastosować podczas siewu. Wraz z nadejściem wiosny należy uprawić glebę broną. Przed uprawkami przedsiewnymi należy zastosować nawozy azotowe np. RSM lub mocznik. Oprócz azotu fosforu i potasu w uprawie słonecznika ważne są także takie mikroelementy jak bor oraz molibden. Podczas wegetacji warto zasilać rośliny nawozami zawierającymi te pierwiastki w nawozach dolistnych. Nasiona przed siewem powinno zabezpieczyć się przed zgorzelą wykorzystując do tego zaprawę nasienną.
Siew
Do siewu słonecznika przydatny będzie siewnik punktowy. Słonecznik wysiewamy mniej więcej pod koniec kwietnia, gdy gleba będzie miała odpowiednią temperaturę. Zazwyczaj ten czas przypada na okres kwitnienia mniszka lekarskiego (temperatura gleby na głębokości 5 cm powinna mieć 6-8º C). Należy unikać siewu w zbyt zimną glebę.
Nasiona należy wysiewać na głębokości 5 cm w ilości 75 000 nasion /ha. Odpowiednia rozstawa między rzędami to 50-60 cm. Rozstawa w rzędzie powinna wynosić od 22-30 cm.
Ochrona
Po siewie słonecznika należy jak najszybciej zastosować herbicyd oparty np. na pendimetalinie. W późniejszym czasie w zależności od nasilenia zachwaszczenia należy sięgnąć po inne herbicydy zarejestrowane w uprawie słonecznika zwracając uwagę na jego fazę rozwojową oraz grupę chwastów. Większość preparatów można stosować w fazie od 2 – 6 liści słonecznika (np. kletodym ). Zdarza się, ze konieczne jest zwalczanie chwastów ręcznie lub mechanicznie np. za pomocą opielacza. Jednak jest to możliwe jedynie do czasu zakrycia międzyrzędzi przez liście rośliny uprawnej.
Po wykonaniu siewu należy zwrócić uwagę również na obecność ptaków szczególnie krukowatych. W okresie dojrzewania nasion, stałymi bywalcami są również wróble. W takim przypadku należy pomyśleć o skutecznych sposobach odstraszania ptactwa. Oprócz tych szkodników plantacje lubią odwiedzać ślimaki oraz mszyce. W przypadku uprawy słonecznika nie ma zarejestrowanych insektycydów.
Słonecznik oprócz zgorzeli siewek może być też atakowany przez szarą pleśń jak i zgniliznę twardzikową. W zapobieganiu tym chorobom pomocna jest profilaktyka, na którą składa się m. in. mechanicznie usuwanie chwastów jak i rzadszy siew. Korzystnie jest również zrobić przerwę w siewie na tym samym polu prze 5 lat oraz wybierać odmiany odporne. W razie wystąpienia tych chorób pomocne są preparaty na bazie triazoli i benzamidów. Przed zastosowaniem jakiegokolwiek środka ochrony roślin należy zajrzeć do listy zarejestrowanych preparatów.
Odmiany
Dostępnych jest wiele odmian słonecznika – karłowate, wysokie, pełne półpełne. Różnią się one m. in. wielkością koszyczka a także barwą. Można zakupić pojedyncze odmiany lub tez ich mieszanki. Nasiona słonecznika są najczęściej dostępne w sprzedaży online.
Zbiór
Zbiór słonecznika wykonuje się w jednym lub kilku terminach. Zależne jest to od potrzeb klienta, odmiany jak i stadium rozwoju słoneczników. Proces ten polega na ścięciu pędu na wysokości 1 m i usunięciu liści pozostawiając jedynie te położone najwyżej i najbliżej kwiatostanu. Po zbiorze należy ścięte rośliny umieścić w chłodnym pomieszczeniu.
Deska Ewa