Innowacyjne rozwiązania w produkcji ogrodniczej zaprezentowała dr Dorota Łabanowska-Bury podczas XVIII Konferencji Sadowniczej „Jagodowe Trendy 2022”. Warto się przyjrzeć tym rozwiązaniom i rozważyć potrzebę wprowadzania niektórych z nich u nas. Jak podkreśliła prelegentka, czasem wdrożenie nowych pomysłów i rozwiązań wynika z oszczędności, a innym razem z zauważenia nowej potrzeby klientów.

Innowacyjne osłony

Jak się okazuje panele fotowoltaiczne mogą służyć nie tylko do wytwarzania prądu, ale dodatkowo mogą też stanowić osłony nad uprawami. W USA powstają już takie osłony nad plantacjami borówki wysokiej. Również w Holandii powstaje pięć pilotażowych projektów „agrivoltaic Energy” na uprawach: borówki, agrestu szpalerowego, malin, truskawki, jeżyny. Wcześniej przeprowadzony projekt pilotażowy wykazał, że klimat pod panelami może być bardziej stabilny niż pod konwencjonalnymi osłonami w kształcie łuków, panele stanowiły również ochronę przed warunkami pogodowymi. A przecież same panele już dają zysk w postaci wyprodukowanej energii.  

Pszczoły pomocne w ochronie przed chorobami

Pszczoły wykorzystywane nie tylko jako zapylacze, ale również mogą prowadzić biologiczną ochronę roślin. Amerykańscy ogrodnicy wykorzystali pszczoły do ochrony truskawek przed szarą pleśnią, oraz ochrony borówki przed antraknozą, szara pleśnią i brunatną zgnilizną borówki. Pierwszy taki fungicyd, który może być stosowany i  aplikowany przy użyciu pszczół został zatwierdzony przez amerykańską Agencję Ochrony Roślin i Środowiska do stosowania w uprawach truskawki, borówki, pomidorów i słonecznika.  Nazywa się Vectorite i zawiera mikroorganizm Clonostachys rosea CR-7. Przy wylotach z uli  umieszcza się biologiczny fungicyd w formie proszku, aby wylatująca z ula pszczoła wyniosła go na odnóżach i pozostawiła na odwiedzanych kwiatach.

Zapylanie upraw przez roboty

Zastąpienie trzmieli przez roboty ma być bardziej wydajne i niezawodne. Robot wytwarza silne wibracje, aby usunąć pyłek z kwiatów i skutecznie je zapylić. W Izraelu opracowano takiego robota o nazwie „Polly”, który jeździ samodzielnie wzdłuż rzędów roślin, np. pomidorów, czy borówek w szklarniach i wykrywa które kwiaty są gotowe do zapylenia. Doświadczenia prowadzone w Izraelu, Australii i Stanach Zjednoczonych wykazały, że pomidory zapylane przez robota wydały do 5% wyższe plony w stosunku do zapylanych przez trzmiele i do 20% wyższe w stosunku do zapylanych ręcznie.

Inteligentna kontrola upraw z systemem AGREUS

Przy współpracy firmy Inventia z Instytutem Ogrodnictwa w Skierniewicach został opracowany system AGREUS. Za jego pomocą można nie tylko poznać potrzeby i zagrożenia roślin, ale też szybko i trafnie na nie reagować. System pozwala zdalnie sterować urządzeniami, prowadzić różne pomiary, np. wilgotności, temperatury i zasolenia gleby czy temperatury i wilgotności powietrza. Dzięki uzyskanym danym można nie tylko określić ilość wody koniecznej do nawodnienia upraw, ale też np. oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia wiosennych przymrozków czy infekcji grzybiczych wywołanych przez patogeny. Do systemu można podłączyć wiele czujników i urządzeń wykonawczych. To samo dotyczy braku ograniczeń liczby harmonogramów nawadniania i załączanych sekcji, co odróżnia ten system od innych rozwiązań. Na naszym rynku w sprzedaży od 2020 i cieszy się zainteresowaniem.

Odkażanie pożywki promieniami UV

Przy stosowaniu zamkniętego obiegu pożywki można zaoszczędzić nawet do 30% nawozów oraz wody, ale należy przeprowadzać dezynfekcję odzyskanej pożywki przed ponownym jej wykorzystaniem. Skuteczną techniką oczyszczania pożywki jest dezynfekcja UV z wykorzystaniem sytemu Priva Vialux. System ten wykorzystuje światło UV do zwalczania grzybów, bakterii, nicieni i wirusów. Napromieniowanie bakterii i grzybów światłem ultrafioletowym ingeruje w ich DNA i prowadzi do ich zniszczenia. Dezynfekcja wykonywana jest bez użycia środków chemicznych. Dzięki możliwości ustawienia natężenia promieniowania UV-C, system Priva Vialux pozwala na całkowite lub selektywne zwalczenie różnych grup organizmów. System połączony jest bezpośrednio z komputerem, regulującym dawkę promieniowania i sprawującym kontrolę nad procesem dezynfekcji.

Automatyczny monitoring szkodników w uprawach pod osłonami

Nowym rozwiązaniem jest system PATS – C, który wykrywa w czasie rzeczywistym szkodniki latające takie jak, np. ćmy w uprawach pod osłonami. Umożliwia wczesne wykrycie pierwszego lotu szkodnika bez konieczności przeprowadzania czasochłonnych lustracji, czy stosowania standardowych pułapek feromonowych, świetlnych czy lepowych.

Do zwalczania szkodliwych owadów w uprawach szklarniowych mogą być wykorzystywane drony PATS-X. Eliminują one dorosłe szkodniki zapobiegając ich rozprzestrzenianiu się oraz wzrostowi populacji bez użycia insektycydów.

Drony do odstraszania ptaków

Szkody w uprawach wyrządzają również ptaki. Z tego powodu producenci corocznie odnotowują spore straty. Amerykańscy naukowcy badają przydatność dronów do odstraszania ptaków na polach uprawnych. Drony te patrolowałyby uprawy przez 24 godziny na dobę w celu odstraszania ptaków. Przeprowadzone badania pokazały, że skuteczność pracy dronów jest na poziomie 90-92%.

Roboty w ochronie roślin

Jak pokazują badania autonomiczne roboty można też wykorzystać do zwalczania mączniaka prawdziwego w uprawach truskawki prowadzonych na stołach. Zwalczanie polega na stosowaniu promieni UV-C na truskawki za pomocą robotów. Porównywano skuteczność aplikacji UV-C o różnej mocy przy różnej presji choroby. Z przeprowadzonych badań wynika, że nocna aplikacja jest skuteczniejsza od dziennej. Przy niskiej presji mączniaka wystarczy jedna aplikacja w tygodniu, natomiast przy dużej presji  konieczne są trzy zabiegi w tygodniu.

Innowacje w mechanicznym zbiorze owoców

W 2019 roku powstał prototyp kombajnu Harvy 500, który zbiera od 500 do 1000 kg borówki na godzinę nie tracąc przy tym na jakości zbieranych owoców. Straty podczas zbioru nie przekraczają 10%, aczkolwiek trwają dalsze prace w udoskonalaniu maszyny i ograniczeniu strat do poniżej 5%. W porównaniu z innymi kombajnami jest to dobry wynik. Owoce zbierane kombajnem Harvy 500 są bez uszkodzeń, jak również pędy nie są łamane. Otrząsane owoce spadają na miękka powierzchnię z elastycznego materiału, tak aby nie uszkodzić woskowanej powierzchni skórki. Kombajn jest samojezdny, a napełnione skrzynki wymieniane są automatycznie na puste, prąd powietrza odwiewa liście. Kombajn jest zgodny z nowym trendem prośrodowiskowym, ma napęd elektryczny, a na dachu zainstalowane panele fotowoltaiczne.

Również zbiór truskawek uprawianych w rynnach może odbywać się z wykorzystaniem robota o nazwie BERRY. Zbiera on owoce truskawek bez dotykania ich, poprzez przycięcie szypułki i pakuje je w indywidualne punnety. Zasilany jest akumulatorami.

Alicja Pawlak-Zdziechowska

Dron PATS-X

kombajn Harvy 500 z panelami fotowoltaicznymi na dachu

Panele fotowoltaiczne nad uprawą maliny

Robot BERRY zbiera truskawki poprzez przycięcie szypułki

Robot BERRY

samojezdny kombajn Harvy 500