W związku z wejściem w życie z dniem 6 stycznia 2023r. ustawy z 4 listopada 2022r. następują zmiany w identyfikacji i rejestracji zwierząt dotyczące gatunków objętych obowiązkiem ewidencjonowania, zasad i terminów zgłaszania zdarzeń, oraz wyboru środków identyfikacji zwierząt. Oprócz tych zmian zaplanowano również, że paszporty bydła posłużą wyłącznie dokumentowaniu przemieszczeń zagranicznych, a podstawową drogą do informowania o zdarzeniach zostanie aplikacja IRZPlus.
Dotychczasowy rejestr zwierząt gospodarskich i siedzib stad zawierał dane dotyczące bydła, owiec, kóz i świń, został przekształcony w komputerową bazę danych i uzupełniony o informacje na temat nieewidencjonowanych do tej pory w Agencji gatunków: koniowatych, wielbłądowatych, jeleniowatych, a także drobiu. Nowe przepisy zawierają inną definicję posiadacza (w przypadku koniowatych mowa jest również o właścicielu), a podstawową kategorią – w miejsce siedziby stada – stała się działalność.
Obowiązkowi zgłoszenia podlegają cztery główne rodzaje działalności:
- siedziba stada, jeśli: prowadzi się chów, hodowlę, wypas, miejsce gromadzenia, grupę tresowanych zwierząt, ich skup, obrót nimi, pośrednictwo w tym obrocie bądź cyrk objazdowy; organizuje się targi, wystawy, pokazy lub konkursy zwierząt; dokonuje się uboju tych pochodzących z innych siedzib w celu produkcji mięsa na użytek własny;
- rzeźnia
- zakład drobiu
- zakład przetwórczy lub spalarnia
Zmiana zasad i terminów dokonywania zgłoszeń
Każdy z wymienionych rodzajów działalności oznaczono odrębnym numerem, a posiadacze zwierząt dotychczas nieewidencjonowanych przez Agencję są zobowiązani oprócz wystąpienia o nadanie statusu producenta do zarejestrowania:
- siedziby stada koniowatych oraz zgłoszenia zwierząt w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy;
- siedziby stada jeleniowatych i wielbłądowatych nie później niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy – również od tej daty posiadacze zwierząt będą mieć 18 miesięcy na oznakowanie i zgłoszenie zwierząt;
- zakładu drobiu oraz dokonania zgłoszenia w komputerowej bazie liczby ptaków lub jaj wylęgowych w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Odrębne terminy obowiązują na zgłaszanie urodzeń i znakowanie zwierząt w zależności od gatunku.
- Bydło: hodowcy bydła będą mieć 7 dni na dokonanie obu czynności.
- Owce i kozy: rolnicy, posiadający owce lub kozy, będą mieć 30 dni na zgłoszenie urodzenia zwierzęcia i jego oznakowanie, jeśli matka była objęta wsparciem dobrostanowym. W innym przypadku znakowanie owcy lub kozy będzie musiało nastąpić w terminie 30 dni od dnia objęcia matki wsparciem – jednak nie później niż 180 dni od dnia urodzenia potomstwa lub przed opuszczeniem przez nie siedziby stada, w której się urodziło.
- Jeleniowate i wielbłądowate W przypadku jeleniowatych i wielbłądowatych hodowca jest zobowiązany do dokonanie obu czynności w przeciągu 9 miesięcy.
- Świnie: posiadacze świń będą mieli 37 dni na zgłoszenie urodzenia i oznakowanie zwierząt.
- Konie: w przypadku posiadaczy koni, zgłoszenie urodzenia zwierzęcia należy dokonać w przeciągu 3 miesięcy. Za opis i identyfikację zwierzęcia odpowiedzialny będzie właściwy Związek Hodowców Koni. Opis musi zostać sporządzony w ciągu 12 miesięcy od urodzenia.
W przypadku wszystkich wymienionych gatunków o zdarzeniu innym niż urodzenie trzeba poinformować przed upływem 7 dni od jego wystąpienia. Wyjątkiem jest przypadek podejrzenia wystąpienia lub wystąpienia choroby zakaźnej u świń – wówczas na zgłoszenie są 2 dni.
Dopuszczenie alternatywnych metod identyfikacji
Zmiana przepisów pozwoli na stosowanie tych środków identyfikacji, które zostały uwzględnione w unijnych przepisach:
- zwykłych i elektronicznych kolczyków lub opasek na pęcinę,
- kapsułek ceramicznych (bolusów),
- wszczepianych transponderów oraz tatuaży.
Będzie to uzależnione od kombinacji oznaczeń przypisanych konkretnym gatunkom zwierząt oraz oferty dostawców, którzy zostali wpisani na prowadzoną przez ARiMR listę. Oprócz tego dla użytkowników aplikacji IRZPlus uproszczona zostanie procedura zaopatrywania się posiadaczy zwierząt w środki identyfikacji, a związane z tym wizyty w placówkach Agencji nie będą konieczne.
Upowszechnianie internetowej obsługi zgłoszeń
Ponadto od wejścia w życie ustawy na podmioty nadzorowane – rzeźnie, pośredników czy targi i spalarnie – nałożony zostanie obowiązek składania zgłoszeń w formie elektronicznej. Natomiast posiadacze zwierząt do końca 2025 r. wciąż będą mogli dokonywać zgłoszeń w formie papierowej. Formularze do pobrania i wydruku dostępne będą wyłącznie na stronie internetowej Agencji. Później obowiązkowe stanie się informowanie o zdarzeniach dotyczących utrzymywanych zwierząt za pośrednictwem aplikacji IRZPlus. Ci, którzy robią to teraz wyłącznie elektronicznie, zostaną automatycznie zwolnieni z obowiązku prowadzenia tradycyjnej księgi rejestracji lub ewidencji. Natomiast w przypadku świń 2 razy w roku (do 30 czerwca oraz do 31 grudnia) trzeba będzie sporządzać spis zwierząt, który uwzględni również nieoznakowane jeszcze zwierzęta.
