„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej
„Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
W dniach 23 – 25 sierpnia 2022 roku Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli zorganizował wyjazd studyjny do województwa podlaskiego dla rolników zajmujących się przetwórstwem mleka krowiego i koziego. Wyjazd pn. „Serowarstwo na Podlasiu” został zrealizowany w ramach operacji własnej „Zespół tematyczny ds. serowarstwa” z Planu Operacyjnego KSOW na lata 2022-2023 w zakresie SIR. Celem wyjazdu była wymiana wiedzy i doświadczeń między serowarami lubelskimi i podlaskimi, poszukiwanie możliwości współpracy.
W pierwszym dniu wyjazdu grupa odwiedziła Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. Uczestników przywitali p. Zbigniew Sokołowski - broker innowacji oraz p. Anna Kostro – koordynator Sieci na rzecz innowacji rolnictwie i na obszarach wiejskich. Podczas spotkania broker innowacji przedstawił korzyści związane z tworzeniem grup operacyjnych i pozyskaniem środków z działania „Współpraca” oraz podejmowane w ostatnich latach inicjatywy sieciowania rolników i producentów. Następnie grupa udała się do Podlaskiego Centrum Technologii Rolno-Spożywczych. Tam p. Dorota Półtorak – Kierownik Działu Rozwoju Obszarów Wiejskich, opowiedziała o doświadczeniach we współpracy z podlaskimi serowarami, działalności centrum i organizowanych szkoleniach i warsztatach z przetwórstwa mleka, mięsa i owoców, dla zainteresowanych z całej Polski. Podczas degustacji uczestnicy smakowali sery dojrzewające przygotowywane na warsztatach prowadzonych w Centrum.
Wizyty studyjne rozpoczęły się od odwiedzenia serowarni w Hajnówce pod nazwą Sery z Puszczy Białowieskiej. To mała, rodzinna firma, która powstała z pasji i miłości do sera. Początkowo właściciele wytwarzali sery dla rodziny i bliskich znajomych, którzy zachęcili ich do rozpoczęcia produkcji na większą skalę. Serowarnia jako firma funkcjonuje od 2018 roku. Sery produkowane są prawie codziennie ze świeżego mleka krowiego prostu z udoju, wykorzystywana jest naturalna i wegetariańska podpuszczka, sól serowarska oraz specjalne szczepy bakterii mlekowych i ekologiczne zioła. W ofercie znajdują się sery podpuszczkowe oraz twarde dojrzewające. Uczestnicy zwiedzili serowarnię oraz dojrzewalnię, była przygotowana degustacja różnych serów, z dodatkami takimi jak dzika róża czy lawenda. Niespodzianką od właścicielki było pyszne ciasto marcinek hajnowski. Marcinek hajnowski to produkt regionalny, wpisany na listę produktów tradycyjnych, oryginalny produkowany jest jedynie w regionie Hajnówki. Jest to produkt bardzo pracochłonny i wymagający miejscowych produktów oraz cierpliwości w jego wykonaniu, gdyż nawet ten o najmniejszej masie wagowej posiada ponad dwadzieścia bardzo cieniutkich placuszków ciasta produkowanego na bazie mąki i masła naturalnego. Charakteryzuje go niepowtarzalny smak prawdziwej śmietany hajnowskiej, która produkowana jest w miejscowej mleczarni jedynie z mleka pochodzącego z rejonu puszczy białowieskiej.
Kolejne odwiedzane gospodarstwo to Zagroda pod dębami – kozie specjały w miejscowości Zagruszany. Pani Danuta swoją przygodę z serami rozpoczęła w 2015 roku. Zgłębiała wiedzę serowarską z książek i internetu, uczestniczyła w wielu szkoleniach i warsztatach, wymieniała się wiedzą i doświadczeniami z innymi serowarami podlaskimi. Jej stado liczy 14 kóz, mleko przerabiane jest na sery twarogowe, podpuszczkowe z różnymi dodatkami, ricotte, jogurty. Właścicielka prowadzi działalność w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego w domowej kuchni. W trakcie spotkania pani Danuta przeprowadziła pokaz przygotowania serów świeżych, degustację swoich produktów oraz innych regionalnych przysmaków. Opowiedziała również o swoich najlepszych praktykach serowarskich i prowadzeniu przydomowego biznesu.
Drugi dzień wyjazdu to również wizyta w gospodarstwie Ser Koryciński Swojski Agnieszki i Tomasza Bielec w Aulakowszczyźnie. To rodzinna firma produkująca sery korycińskie „swojskie” z unijnym certyfikatem Chronionego Oznaczenia Geograficznego. Korycin, Suchowola i Janów to trzy gminy województwa podlaskiego, w których według zapisu w unijnej specyfikacji „Sera Korycińskiego Swojskiego” mającego od 2011 roku tzw. Chronione Oznaczenie Geograficzne, są produkowane tradycyjne sery. Pan Marcin opowiedział uczestnikom o historii sera korycińskiego czyli 200-u latach tradycji oraz o recepturze. Na jeden ser o wadze ok. 1 kg potrzeba 10 litrów mleka. Specyfiką sera korycińskiego jest to, że mleko po udoju nie może być przetrzymywane dłużej niż 4 godziny. Do odpowiednio podgrzanego mleka dodaje się podpuszczkę i czeka na tzw. skrzep, a później ziarno. Następnie przelewa do formy, odciskuje serwatkę i w zależności od smaku i zamówienia klienta dodaje się sól lub przyprawy (czosnek, czarnuszkę, zioła). Podczas wizyty odbyły się warsztaty, każdy uczestnik przygotował własnoręcznie ser koryciński.
Ostatni dzień wyjazdu to wizyta w serowarni p. Agnieszki Gremzy oraz w serowarni Dażynka.
Pani Agnieszka przygodę z serowarstwem rozpoczęła wiele lat temu, początkowo produkując niewielkie ilości serów dla rodziny i znajomych oraz na okoliczne bazarki. Sery zdobywały coraz większe grono wielbicieli. Zaczęła brać udział w jarmarkach z wiejską żywnością i chętnie uczestniczyła w różnych imprezach i konkursach. Produkując większe ilości p. Agnieszka postanowiła zainwestować i wybudować przydomową serowarnię, w której w wygodny i bezpieczny sposób będzie mogła produkować sery. W ofercie znajdują się ser koryciński „Swojski” z różnymi dodatkami, sery dojrzewające – Gołda Zagrodowa, Gremzelka, Gremzonzola Lazurowa, Ser Koryciński 12-miesięczny, Ser Farmerski, sery kozie - Gołda Kozia, Ser Kozi Podpuszczkowy, Ser Kozi Pleśniowy, twaróg wiejski, rolada serowa, serek topiony, masło, śmietana i mleko.
Serowarnia Dażynka prowadzona jest przez Grażynę i Dariusz Putkowskich. Działalność ma charakter rodzinny, nie jest to produkcja masowa. Produkowane z ogromną pasją i dbałością o jakość sery i majonezy wytwarzane są w oparciu o tradycyjne, dawne receptury przekazywane z pokolenia na pokolenie. Ściśle przestrzeganą zasada produkcji jest stosowanie tylko naturalnych przypraw. Sery dojrzewające i twarogowe posiadają bogatą paletę smaków uzyskaną poprzez dodanie naturalnych przypraw, warzyw, owoców i nasion. Produkty otrzymują nagrody w kulinarnych konkursach na szczeblu regionalnym, wojewódzkim i krajowym. W trakcie wizyty była okazja do uzyskania praktycznych wskazówek od producentów dotyczących technologii produkcji, a dodatkowo przygotowano bardzo zróżnicowaną degustację serów obejmującą większość dostępnych w asortymencie produktów.
Uczestnicy powrócili z wyjazdu naładowani wiedzą i pozytywną energią do dalszego działania. Zdobyte doświadczenie z pewnością wykorzystają w swoich gospodarstwach.
Małgorzata Seroka
