Uprawa tradycyjna (płużna) jest najczęściej stosowaną dotychczas uprawą w Polsce szczególnie w mniejszych gospodarstwach. Polega na wykorzystaniu pługa i wykonaniu poszczególnych uprawek każdorazowo innym sprzętem. Nie jest ona jednak idealnym rozwiązaniem na poprawę struktury gleby. Wadą  tej uprawy jest powstanie po pewnym czasie podeszwy płużnej, przyspieszenie procesu mineralizacji próchnicy, nadmierne przesuszanie gleby, energochłonność oraz czasochłonność wykonywanych zabiegów. System ten ma też kilka zalet w porównaniu z innymi uprawami. Należą do nich: przykrycie resztek pożniwnych, niszczenie chwastów i szkodników, likwidowanie samosiewów rośliny uprawnej oraz lepsze przemieszczenie nawozów w głębsze partie gleby. Aby ograniczyć ubytek materii organicznej w glebie oraz poprawić jej strukturę - tradycyjną metodę uprawy zastąpiono metodą uproszczoną, czyli łączeniem uprawek lub całkowitą rezygnacją z niektórych zabiegów mechanicznych.

Uprawa uproszczona (system bezorkowy) wyklucza stosowanie pługa na rzecz innych maszyn uprawowych. Coraz częściej stosowane są agregaty które łączą kilka zabiegów jednocześnie ograniczając liczbę przejazdów ciągnikiem. Duże gospodarstwa dysponują ciągnikami o wyższej  mocy oraz większym areałem uprawowym co ułatwia pracę takimi narzędziami. Dobór narzędzi obejmuje sprzęt uprawowy pracujący głębiej i płycej oraz doprawiający i wyrównujący glebę. Taki sposób uprawy roli ma za zadanie ograniczyć zagęszczanie i przesuszanie gleby, oraz intensywność uprawy. Zaletami takiej uprawy jest mniejsza pracochłonność wykonywanych zabiegów, ograniczenie ingerencji w życie organizmów glebowych, mniejsza wrażliwość warstwy ornej na niedobór i nadmiar wody, poprawa struktury wierzchniej warstwy gleby. Uprawa bezorkowa wymaga stosowania odpowiedniego sprzętu specjalistycznego  oraz wiedzy na temat tego systemu uprawy. Ma też swoje wady tj. problem z występowaniem samosiewów, zachwaszczeniem a także spadek plonu w pierwszych latach ze względu na nagłe spłycenie uprawy i zwiększenie gęstości oraz zwięzłości gleby. W uprawie roli stosuje się uproszczenia, które polegają na zmniejszaniu głębokości uprawy, eliminowaniu niektórych uprawek oraz zastępowaniu orki pracą kultywatorów bądź agregatów uprawowych. W artykule przedstawiono kilka maszyn do uprawy i siewu w systemie bezorkowym uprawy roli.

BRONY TALERZOWE

Wybór maszyny zależy od specyfiki gospodarstwa czyli jego wielkości, rodzaju upraw, rodzaju gleby oraz zagospodarowania resztek pożniwnych. Uprawa pożniwna stanowi bardzo ważny element uprawy roli warunkujący odpowiedni rozkład resztek pożniwnych w glebie. Słoma pozostawiona na polu powinna być dobrze rozdrobniona i równomiernie rozprowadzona. Jeśli nie ma wyraźnych skupisk ich zagęszczenia powinno wystarczyć zastosowanie brony talerzowej. Ostatnio bardzo popularne są brony kompaktowe lub agregaty talerzowe składające się z podwójnego rzędu talerzy oraz wału doprawiającego. Na gleby lżejsze proponowane są wały gumowe, natomiast na cięższe – stalowe o większym nacisku pasowym. Takie maszyny możemy znaleźć w ofercie wielu zagranicznych oraz polskich producentów a ich ceny rozpoczynają się już od 20 – 30 tys. w przypadku wersji 3 - metrowych. Jednak nie wszystkie dostępne brony kompaktowe będą nadawały się do uprawy uproszczonej. Ważną kwestią jest wielkość talerzy oraz kąt ustawienia. Przy uprawie kukurydzy i rzepaku powinny to być talerze o średnicy 500 – 600 mm, natomiast w uprawie zbóż wystarczą talerze o średnicy ok. 400 mm. Problem zalegania resztek pożniwnych można w znacznym stopniu zniwelować przez zastosowanie dodatkowych elementów przed narzędziami uprawowymi. Sprawdzić  tu się mogą różnego rodzaju włóki czy zgrzebła pracujące przed główną sekcją pracującą. Ciekawym rozwiązaniem może być zastosowanie wału nożowego o niewielkiej średnicy (28-38 cm) który pracuje na głębokości (1–2 cm), przez co pozwala na pełne wschody nasion samosiewów i chwastów. Takie rozwiązanie możemy znaleźć u producentów takich jak: Väderstad, Horsch, czy polskim Mandamie.

Poniżej przedstawiono przykład agregatu talerzowego oraz jego parametry techniczne.  

 

Źródło: http://www.agro-tom.eu/agregat-talerzowy-ath/

KULTYWATORY

Kolejną metodą uprawy pożniwnej jest zastosowanie kultywatora ścierniskowego (grubera) w  którym można modyfikować elementy robocze w zależności od głębokości pracy. Do uprawy pożniwnej wystarczy zamontować redlice z bocznymi skrzydełkami lub gęsiostopy, dzięki którym można płytko (od kilku do kilkunastu centymetrów) uprawić i wymieszać resztki pożniwne. Jeżeli natomiast chcemy spulchniać głębsze partie gleby i przygotować ją pod siew zakładane są wąskie redlice dłutowe a skrzydełka boczne są demontowane. Wierzchnia warstwa gleby nie zostaje wzruszona po wcześniejszej jej uprawie. Takie kultywatory mają charakter bardziej uniwersalny niż brony talerzowe a ich koszt kształtuje się w granicach ok. 40 tys. zł dla wersji 3 – belkowej. Na takie rozwiązania decydują się zazwyczaj mniejsze gospodarstwa ze względu na oszczędności poprzez zastosowanie jednego takiego narzędzia zamiast kilku innych np. brony talerzowej, kultywatora czy głębosza. Przykładem takiego urządzenia może być pług dłutowy który jest narzędziem służącym do kruszenia i przewietrzania gleby oraz głębokiego spulchniania (nawet do 500mm) podglebia w celu polepszenia jej struktury. Zabieg taki polepsza przesiąkanie wody w niższe partie gleby co w konsekwencji sprzyja lepszemu magazynowaniu jej szczególnie podczas ulewnych deszczy. Zastosowanie pługa dłutowego może w pełni wyeliminować tradycyjną orkę i ograniczyć nadmierne przesuszanie gleby. Wykorzystując w zestawie z pługiem wał kolczasty można przygotować pole bezpośrednio pod siew. Poniżej przedstawiono parametry techniczne  przykładowego pługa dłutowego.

 

Źródło: https://www.expom.com.pl/arator.html

AGREGATY UPRAWOWO – SIEWNE

Ważnym czynnikiem podczas wykonania siewu jest odpowiednie umieszczenie nasion w glebie. Zadaniu temu mogą sprostać agregaty uprawowo – siewne wyposażone w redlice talerzowe które nie są podatne na zapychanie i łatwiej zagłębiają się w glebie niż tradycyjne redlice stopkowe. Jeśli gleba jest dobrze przygotowana do siewu, czyli dobrze spulchniona a resztki pożniwne dobrze wymieszane z glebą - całkiem dobrze mogą się sprawdzić tutaj niezbyt duże zawieszane siewniki zbożowe, co praktykowane jest głównie w mniejszych i średnich gospodarstwach. Możliwość regulacji docisku redlic tak aby równomiernie się zagłębiały jest bardzo ważna w tym przypadku. Należy zwrócić uwagę także na wał zagęszczający glebę który powinien być dobrany w zależności od rodzaju gleby. Agregaty uprawowo – siewne na gleby średnie i ciężkie powinny charakteryzować się możliwością dużego docisku redlic wysiewających. Na glebach mniej zwięzłych czynnik ten będzie miał mniejsze znaczenie za to istotne będzie mocniejsze skonsolidowanie rozluźnionej gleby tak aby uzyskać efekt lepszego podsiąkania wody. Duże agregaty uprawowo – siewne mają zaletę nie tylko w postaci zastosowania sekcji uprawowej czy zagęszczającej ale mają także możliwość zastosowania zespołu do podsiewu nawozu dzięki czemu możemy uzyskać duże uproszczenie w technologii uprawy. Przykład agregatu uprawowo – siewnego do uprawy uproszczonej oraz jego parametry techniczne i wyposażenie przedstawiono poniżej. 

 

Źródło: https://www.agro-masz.eu/index.php?menu=oferta&kategoria=siew&podkategoria=SALVIS T&tab=opis

Opracował: Kamil Rodzik