„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister
Rolnictwa i Rozwoju Wsi Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej
„Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
W dniach 19 – 21 sierpień 2024 roku Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli zorganizował wyjazd studyjny do województwa kujawsko-pomorskiego dla rolników zajmujących się przetwórstwem mleka krowiego i koziego. Wyjazd pn. „Dobre praktyki serowarskie” został zrealizowany w ramach operacji własnej „Lubelscy serowarzy - zespół tematyczny” z Planu Operacyjnego KSOW na lata 2024-2025 w zakresie SIR.
Celem wyjazdu było inicjowanie wymiany wiedzy i doświadczeń, identyfikacja bieżących problemów oraz poszukiwanie możliwości ich rozwiązania pomiędzy przedstawicielami różnych środowisk w zakresie serowarstwa.
Po przyjeździe na teren województwa kujawsko-pomorskiego uczestnicy udali się do Bralewnicy, do gospodarstwa serowarskiego pani Anny Guss. Sery w gospodarstwie wytwarzane są od 2015 r., początkowo było to hobby, a wyprodukowane sery były prezentami dla rodziny i znajomych. Pani Ania uczestniczyła w wielu szkoleniach i wyjazdach studyjnych organizowanych przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie podczas których zdobywała wiedzę. Obecnie sprzedaje sery w ramach rolniczego handlu detalicznego. Podczas spotkania była możliwość uzyskania informacji, praktycznych wskazówek, zwiedzania serowarni oraz degustacji całego asortymentu serów produkowanych w gospodarstwie.
Drugi dzień wyjazdu rozpoczął się od wizyty w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Uczestnicy zapoznali się z działalnością ośrodka w zakresie serowarstwa oraz realizacją projektu „Wiejska e-skrzynka” w ramach działania „Współpraca”. Pani Beata Chełminiak - starszy specjalista ds. dziedzictwa kulinarnego i przedsiębiorczości przeprowadziła krótki wykład na temat RHD i opowiedziała o realizowanych szkoleniach i warsztatach serowarskich w Centrum Dziedzictwa Kulinarnego i Turystyki Wiejskiej w Minikowie.
Następnie grupa udała się do Spiżarni Hrabiny Potulickiej w Ślesinie. Tradycja hodowli krów oraz przetwórstwa mleka w Ślesinie jest ściśle związana z rozwojem folwarku i liczy sobie blisko 200 lat. Już za czasów Hrabiny Potulickiej znajdowała się tutaj mleczarnia, w której wytwarzano znane w całej okolicy przetwory mleczne takie jak domowe masło, śmietana oraz sery. Świadectwem i spadkobiercą tej tradycji jest dziś mała serowarnia, która mieści się w dawnych zabudowaniach folwarcznych. W niedużym budynku, w sąsiedztwie obór znajdują się urządzenia do warzenia prawdziwego wiejskiego sera, który wytwarzany jest tak jak dawniej ze świeżego mleka krowiego zaraz po udoju. Mleko wykorzystywane do produkcji serów pochodzi od krów z własnej hodowli, więc wielkość produkcji jest ograniczona. Prawdziwą perełką gospodarstwa jest dojrzewalnia, zlokalizowana w liczących ponad sto lat piwnicach folwarcznej stodoły. Została ona wybudowana w 1890 roku, a jej konstrukcja i kształt zachowały się do dzisiaj. Panująca wilgotność oraz temperatura tworzą idealne warunki do dojrzewania serów. Leżakują one na brzozowych deskach i są regularnie pielęgnowane przez serowara. Uczestnicy wyjazdu mieli okazję w obecności głównego serowara zwiedzić dojrzewalnię, porozmawiać o technologii produkcji serów, ofercie produktowej, odwiedzili sklep stacjonarny, gdzie była przygotowana degustacja. Dodatkowo przedstawiono zasady funkcjonowania sklepu internetowego jako alternatywy dla sprzedaży na miejscu oferty gospodarstwa.
Kolejna odwiedzona serowarnia znajdowała się w miejscowości Łążyn. Pani Danuta Jabłońska produkuje sery podpuszczkowe z różnymi dodatkami, sery wędzone typu oscypek oraz sery dojrzewające. Podczas spotkania zwiedzono serowarnię, porozmawiano o asortymencie i kanałach sprzedaży.
Ostatni dzień wyjazdu rozpoczęła wizyta w serowarni Jasiurkowskich. Gospodarstwo państwa Jasiurkowskich przekazywane jest z pokolenia na pokolenie. Stefan i Wiktoria, pradziadkowie Jakuba Jasiurkowskiego, zaczynali w latach 60-tych. Część mleka sprzedawana jest do mleczarni, a część przerabiana na sery i inne wyroby. Jest to pasja najmłodszego w rodzinie, 23 letniego Jakuba i jego żony Zuzanny. Jakub jeszcze w latach szkolnych zaczął interesować się produkcją serów. Początkowo wiedzę czerpał głównie z internetu, później przyszedł czas na specjalistyczne szkolenia i warsztaty, a później trzeba było przygotować zaplecze do prowadzenia produkcji czyli serowarnię. Oferta produktów jest bardzo bogata i ciągle się powiększa. Mleko, masło, jogurty naturalne, kefiry cieszą się ogromną popularnością wśród klientów. Specjalizują się w produkcji sera żółtego dojrzewającego, twarogu i sera świeżego podpuszczkowego. Sery pana Jakuba były wielokrotnie nagradzane w różnych konkursach. W czerwcu 2023 roku na Warmii w konkursie na najlepszy wiejski twaróg ser z Serowarni Jasiurkowskich zdobył I miejsce, a w październiku na V Wielkim SERwowaniu otrzymał I miejsce w kategorii serów świeżych oraz (!) Grand Prix. Twaróg został oceniony jako najlepszy ser tego wydarzenia. Produkty są doceniane na rynku lokalnym i krajowym, a właściciele prowadzą również warsztaty i przyjmują wycieczki. Podczas wizyty na uczestników czekała miła niespodzianką – spotkanie z Jolantą Lunitz, aktywistką serowarską, przedstawicielką Stowarzyszenia Serowarów Farmerskich i Zagrodowych. Jola w ubiegłym roku prowadziła dla lubelskich serowarów warsztaty z produkcji serów maziowych i pleśniowych. Miło było ponownie spotkać się i porozmawiać.
Na ostatnią wizytę grupa udała się do serowarni pani Moniki Przychodzkiej. Wraz z mężem Piotrem prowadzi gospodarstwo rolne nastawione na hodowlę krów mlecznych. Zwierzęta utrzymywane są w oborze wolnostanowiskowej – konstrukcja namiotowa pokryta plandeką, która ma automatyczne kurtyny boczne. W gospodarstwie stosowany jest fermentowany wyciąg z ziół, który wspiera układ pokarmowy krów, zawiera także mikroorganizmy probiotyczne. Pani Monika produkuje sery świeże z mleka od własnych krów, różnego rodzaju – głównie sery kwasowo-podpuszczkowe, także sery dojrzewające, twaróg tradycyjny i jogurt naturalny. Praca w serowarni trwa od poniedziałku do piątku. Sprzedaż odbywa się głównie na targowiskach i w przydomowym sklepiku. Od niedawna prowadzi warsztaty serowarskie dla dzieci, które cieszą się dużym powodzeniem. Pani Monika stworzyła także grupę producentów mleka, której jest prezesem. Jest także pomysłodawcą i pełnomocnikiem w ramach krótkich łańcuchów dostaw „Smakoszyk kujawskich”, liderem grupy „Zdrowo szamam” oraz członkiem wiejskiej e-skrzynki.
Uczestnicy powrócili z wyjazdu naładowani wiedzą i pozytywną energią do dalszego działania. Zdobyte doświadczenie z pewnością wykorzystają w swoich gospodarstwach.
Małgorzata Seroka
